Door Irit van der Veldt
Bluebeard, gezien en gehoord in de Werkspoorkathedraal Utrecht tijdens de premiere op 23 augustus 2024
Het is inmiddels de derde keer dat Holland Opera Blauwbaardsburcht presenteert. Deze keer als Bluebeard in de Werkspoorkathedraal in Utrecht: een grote metalen open loods in de buurt van Lombok. Holland Opera toont een toegankelijke voorstelling met grote intimiteit voor een breed publiek.
Door de toegangstrap naar zijn geheime kamer los te koppelen, wordt zijn bestaan hem ontnomen. Zo komt er een einde aan zijn obsessie meisjes, jong en onschuldig, te verleiden en te vermoorden. Een interessante wending door regisseur en librettist Joke Hoolboom, van het traditionele verhaal: ‘charmante, narcistische man met psychopathische trekken verleidt jonge mooie vrouwen en brengt hen om het leven’ een moderne versie te maken. Een versie van een slimme, assertieve en strategische Judith die zich níet volledig laat meeslepen in de gekte van haar verleider maar hem overmeestert.
Bij aanvang van de voorstelling zien we rechts op het podium in het zwart/wit gekleed twee gitaristen en een drummer, het type Blues Brothers, met achter hen, over de volle breedte van het podium, een huizenhoog eenvormig flatgebouw. Wanneer de Brothers inzetten, verschijnen zeven danseressen, met een vleugje rood onder hun witte jurken, die zich verspreiden op het voortoneel voor het podium. Het zijn de inmiddels zeven vermoorde bruiden van Bluebeard als bebloede spoken in de burcht. Na een mix van rocknummers verschijnt ook Bluebeard op een van de etages met een rocksong over de hunkering naar liefde. Het is de inleiding naar een voorstelling over onzekerheid, eenzaamheid en onmacht verpakt in een imposante blauwe jas.
Bluebeard draait en manipuleert als in Paradise by the dashboard light van Meatloaf
Gedurende de hele voorstelling draait het flatgebouw – als Blauwbaardsburcht – afwisselend met de voor- en achterkant naar het publiek. Zo wordt de strakke en onpersoonlijke buitenkant als toneelbeeld afgewisseld met de complexe en grillige binnenkant van het gebouw. We zien metalen stellages en binnentrappen en enigszins links van het midden een grote doorzichtige ruimte met een lange rode toegangstrap. Het is de geheime kamer van Bluebeard; alleen toegankelijk met een speciale sleutel. Een sleutel aan een collier die je krijgt als je bent uitverkoren – maar niet mag gebruiken.
Interessant Bluebeard, als centrale figuur in deze voorstelling, op deze manier te verbeelden. We zijn getuige van zijn smetteloze strakke buitenkant en zijn complexe binnenwereld. We zien zijn worsteling met nabijheid en verbinden en zijn draaien wanneer het menens wordt: soms half, soms heel. Hij schreeuwt zijn keel schor uit onmacht en bezingt zijn hunkering naar liefde. Het is Meatloaf met Paradise by the dashboard light dat halverwege de voorstelling vrijwel in z’n geheel door de hele cast wordt gezongen. Alsof deze versie van Blauwbaardsburcht is ontleend aan deze song. Bluebeard maakt in woede gehakt van zijn vrouwen als ze teveel vragen en te dichtbij komen want voor hem onmogelijk hiermee te dealen met manipulatie en leugens tot gevolg.
Goede uitvoering, maar weinig originele ideeën
Een knappe zet van het team om de voorstelling groots neer te zetten op het podium en klein uit te spelen ervoor. Zo behoudt het zijn intieme sfeer in die enorme ‘kathedraal’: noodzakelijk voor de betrokkenheid bij het publiek. Bijna aanraakbaar zijn Judith (de sopraan Elisabeth Hetherington) en Bluebeard (tenor Niek Idelenburg) tijdens hun spel en is hun overtuigende inlevingsvermogen van dichtbij waarneembaar. Werkelijk gekrenkt lijkt Bluebeard wanneer hij wordt tegengesproken door Judith en werkelijk verbaasd lijkt zij bij de leugens van haar verleider. Het is het spel van allen dat deze voorstelling naar een topniveau tilt. Het is bovendien de perfecte zang door allen en de lichtverteerbare muziek van componist Chiel Meijering, die het publiek laat genieten. In het midden blijft echter waarom de componist zijn toevlucht zoekt in popclichés en slechts weinig originele ideeën laat horen. De originaliteit komt van vijftien procent strijksnippers en een enkel blaasinstrument, die nauwelijks worden opgemerkt in de hectiek, en mogelijk afkomstig zijn van computersamples, aangezien de klassieke musici van het Carthago ensemble in geen velden of wegen zijn te bekennen.
Vraag blijft ook of we getuige zijn geweest van een opera, een rockopera of een musical. Laten we het voor het gemak houden op een toegankelijke voorstelling voor een breed publiek.
Regie en libretto: Joke Hoolboom
Compositie: Chiel Meijering
Bluebeard: Niek Idelenburg
Judith: Elisabeth Hetherington
danseressen van DOX
Verder zie: https://www.hollandopera.nl/voorstellingen/bluebeard nog t/m 7 september 2024