Giulio Cesare: een ernstige opera met humor en modern spektakel

Egyptische hiërogliefen verschijnen stuk voor stuk in neonverlichting op de metalen paleismuren. Vrijwel ongemerkt verrijst het gebouw als een zich langzaam openende oester. Opeens is er een boven- binnen- en een buitenwereld die inkijk geeft in de overdaad, het machtsmisbruik en de verspilling aan het Egyptische hof. Overdadig schepijs in diverse kleuren lekt aan alle kanten weg, sarrende heersers met losse handjes, dure accesoires aan zee. Spectaculaire video-effecten met adembenemende zang, gelardeerd met grappige kwinkslagen houden het publiek drieënhalf uur bezig. Elke muzikale prestatie door zangers en orkest wordt beloond met ovationeel applaus.

Plot

Cesar gaat de strijd aan met zijn rivaal Pompeo. Tolomeo, niet wars van gevlei en hunkerend naar macht, doodt Pompeo in ruil voor een (vermeend) wit voetje bij Cesar. Nadat Tolomeo’s lijkwacht, Achilla, het hoofd van Pompeo heeft gepresenteerd aan Cesar en Cornelia, de weduwe van Pompeo, brandt de strijdt los om een hoge positie aan het Egyptische hof. Opeens zijn alle ogen gericht op Cornelia. Zij blijkt – op toneel niet uitblinkend in schoonheid – begeerlijk. Haar positie lijdt immers in een rechte lijn naar de macht. Maar die weg loopt dood. Cornelia wijst iedereen af. Ook Cleopatra wil koningin van Egypte worden en bedenkt een list om door Cesar te woren begeerd. Nireno, de rechterhand van Cleopatra heeft een plan dat Sesto, Cornelia’s zoon, in staat stelt Tolomeo te doden. Achilla steekt daar een stokje voor. Het nieuws gaat rond dat Cesar in het nauw wordt gedreven en gemeld wordt dat Cesar is verdronken. Cleopatra en Achilla trekken en strijde tegen hun eigen volk omdat ze Cesar hebben vermoord en ze zijn bedrogen. Tolomeo’s troepen verslaan het leger van Cleopatra en Achilla wordt vermoord. Cesare blijkt echter nog in leven. Hij belooft Cleopatra en Cornelia uit Tolomeo’s handen te bevrijden. Tijdens een nieuwe poging van Tolomeo om Cornelia voor zich te winnen, slaagt Sesto er uiteindelijk in Tolomeo te doden. Cesare kroont Cleopatra tot koningin van Egypte.

Decor

Samen met de Spaanse regisseur Calixto Bieito werkt videokunstenaar en later decorontwerper Rebecca Ringst aan vele producties in heel Europa. Ze is gefascineerd door weidse landschappen en architectonische contructies waar contactmaken niet voorop staat. In het dagelijks bestaan ziet ze kolossale gebouwen door mensenhanden gemaakt maar zonder menselijke ziel. Als decorbouwer heeft ze de mogelijkheid daarop te reageren: “Ik speel op het toneel doorgaans met open ruimtes, met contrasten tussen binnen en buiten.”

Zangers

Verbluffend hoe de zangers manoeuvreren in en op het metalen paleis. Klimgordels behoeden hen voor vallen. En dat is nodig want deelname aan deze opera vraagt opperste concentratie qua samenwerking. Iedere ongeplande beweging is merkbaar.

Spectaculair hoe Cleopatra (sopraan Julie Fuchs) met gemak aria’s zingt als ‘Se pietà di mem non senti’ (als je geen medelijden met mij hebt) en ‘Piangerò’ (ik ga huilen) in combinatie met haar vermakelijke spel. Verleidelijk beweegt ze op het toneel: grappig en streng. Maar ook Cesar (countertenor Christophe Dumaux) is adembenemend. Zijn rol beweegt zich van geniepige heerser via vechtlustige machthebber naar een verleidelijke minnaar. Alle klankgradaties spreidt hij tentoon. En uiteraard verdienen Tolomeo, Achilla, Sesto, Curio en Nireno ook de hoofdprijs. Ook hun aandeel is zowel qua toneelspel als zang fenomenaal.

Ook boeiend en knap hoe de interactie tussen de operazangers en die tussen het verfijnde barokorkest Le Concert d’Astrée, onder leiding van klavecinist en dirigent Emanuelle Haim optimaal verloopt. Royaal, warm en koninklijk klinkt dit orkest dat de zangers muzikaal draagt.

Wie op zoek is naar een operafeest met de tactische liefdesaffaire tussen de historische Julius Caesar en Cleopatra als thema, kan tot 5 februari met een gerust hart een ticket kopen bij De Nationale Opera.

Deze recensie verscheen eerder op 8weekly: https://8weekly.nl/recensie/een-ernstige-opera-met-humor-en-modern-spektakel/