Tot en met 14 januari Stadsschouwburg Amsterdam
Door Irit van der Veldt
Langzaam trekt ze hem mee in haar kreeftengang. Achterwaarts. Hij is op zijn hoede: “Het is een koude oorlog. Ik heb niets met haar te maken”, houdt hij zich voor. Maar hij is aan haar verslaafd. Zij zijn elkaars grote liefde. Maar hun contact is grillig en kent korte heftige momenten. Toch blijft hij proberen tot het doek valt en hij voorgoed de benen neemt.
Het jaar van de Kreeft bij het Internationaal Theater is terug van weggeweest. En terecht want met deze twee topacteurs, Maria Kraakman als Toni en Gijs Scholten van Aschat als Pierre krijg je toptoneel. Tel daarbij op een indrukwekkende choreografie (Ted Stoffer) en scenografie (Katrin Brack) onder leiding van regisseur Luk Perceval en je publiek zit 110 minuten ademloos te kijken. Van 4 tot en met 14 januari te zien in de Amsterdamse Stadsschouwburg bij het ITA.
Toni, een 32-jarige reveukapster, werkt voor Daan, een reveuartiest. Toni heeft een relatie met de oudere Karel. Ze hebben een kind, Muisje. Ondanks dat Karel vreemdgaat, houdt ze van hem en wil ze niet bij hem weg. Hij is immers de vader van Muisje en heeft haar sexueel veel gegeven. Totdat ze Pierrre ontmoet. Pierre is van middelbare leeftijd en is de financieel adviseur van Daan. Ookal ziet hij fysieke minpunten, Pierre voelt zich aangetrokken tot Toni. Het zijn de verschillen in karakter alsook haar “fysieke tekortkoningen” die hem boeien. Ze hebben een knipperlichtrelatie met diepe dalen en matige hoogtes. Ze kunnen niet mét en zonder elkaar. Soms financieert hij haar en bemoeit zich met haar huisvesting. Hun relatie duurt een jaar tot 14 januari. Twee jaar nadat ze de relatie hebben beëindigd, krijgt Pierre bezoek van Karel: Toni blijkt ernstig ziek en heeft niet meer lang te leven. Ze sterft. Tijdens de crematie treft Pierre Muisje die hij naar zich toetrekt, diep in de ogen kijkt en vlucht.
Het jaar van de Kreeft is een roman van Hugo Claus uit 1972. Het boek is deels gebaseerd op de verhouding tussen de schrijver en de actrice Kitty Courbois. In 1975 werd het boek verfilmd. In 2016 werd het tot een theaterstuk bewerkt door Peter Van Kraaij voor Toneelgroep Amsterdam.
Luk Perceval bewerkte voor ITA Het jaar van de Kreeft als een van zijn lievelingsromans. Voor Perveval een meedogenloos boek omdat het de liefde toont in haar vergankelijkheid. Herkenbaarheid van zijn toneelstukken is voor Perceval van belang. “In het beste geval ontstaat er bij het publiek een identificatie met wat je op het podium ziet”. Beide komen volmaakt tot nu recht van de eerste tot de laatste minuut. En met het intense pianospel van componist en pianist Jeroen van Veen wordt alles nog eens aangedikt harmonieus en wrang in hele en gebroken akkoorden. Het resultaat is een sterk toneelstuk dat ontroert.
Eerder verschenen op 8weekly, januari 2023: https://8weekly.nl/recensie/sterk-en-ontroerend/