Pelléas en Mélisande, gezien en gehoord in Grand Theater Aix en Provence op 12 juli 2024 tijdens het festival d’Aix en Provence
Met een bebloede lap tegen haar neus betreedt Mélisande een slaapkamer. Op het toilet doet ze een zwangerschapstest waarna ze op bed in slaapt valt. “Het zijn gevaarlijke dieren waarvoor je moet uitkijken”, zingt Golaud aan het begin van haar droom als hij haar ziet zitten aan de rand van een meer.
Irit van der Veldt
Golaud treft Mélisande in een bos bij een meer, versiert haar en maakt haar tot zijn vrouw. In de tuin van zijn familiehuis ontmoet zij enkele maanden later Golauds’ halfbroer, Pelléas. Pelléas en Mélisande worden op slag verliefd. Mélisande krijgt een kind. Als ze in haar droom haar dubbelganger met een kussen verstikt, is dat de prijs voor onacceptabel gedrag.
Nog tot 17 juli is deze opera van Debussy te zien tijdens het operafestival in Aix en Provence. Bij aanvang van de opera zien we een slaapkamer uit het begin van de twintigste eeuw en een naastgelegen toilet. Mélisande loopt in trouwjurk nerveus van de ene naar de andere ruimte.
Tijdens de hele opera is de toneelvloer verdeeld in twee ruimtes die afwisselend met een zwart gordijn worden afgesloten wanneer ze worden aangepast aan de loop van het verhaal. Het zijn deze ruimtes die als decor dienen en die als het ware als fantasierijke foto’s voorbij komen. Duidelijk is hier de invloed van de Amerikaanse fotograaf en filmmaker Nan Goldin die gelijkend haar succesvolle fototentoonstelling over de transgenderwereld in de jaren 80, in het Stedelijk Museum in Amsterdam eind 2023, een soortgelijke fotopresentatie toonde. Fascinerend hoe ook deze kunstenaar in dit creatieve team onder leiding van de Engelse Katie Mitchell dit spectaculaire decor heeft gecreëerd waarbij alle ruimtes niet van echt zijn te onderscheiden en deze voorstelling zich zeer professioneel als fantasierijke droomwereld presenteert.
Een vrouw die haar pleziertjes kiest en consumeert
Met deze voorstelling creëert Katie Mitchell en haar team een Pelléas en Mélisande die afrekent met de vrouw als object voor de op seksbeluste man. In deze opera is het de vrouw die het heft in eigen hand neemt, alert is op ongewenste roofdieren en haar pleziertjes nadrukkelijk kiest en consumeert.
Dat dit gedrag toch knaagt en vaak blijft bij een droom, toont Mitchell in deze opera. Met verschillende kamers waar Mélisande zit opgesloten, lage donkere kruipruimtes waar ze doorheen moet en kasten waar ze kortstondig in verblijft, toont Mitchell dat Mélisande’s über ich – zoals de psychoanalyse dicteert – haar opsluit en bestraft en haar daarmee verbiedt dit onacceptabele gedrag te vertonen.
Het is het symbolisme dat Mitchell nadrukkelijk verwerkt om de onzichtbare werkelijkheid te tonen en het is het existentialisme dat stelt dat we tot stand komen door de keuzes die we maken. Mélisande maakt die keuzes in haar droom, neemt daar ruimte in en toont zich als een zelfstandige, zelfbewuste vrouw om wie je niet heen kan.
En dan de muziek. Een goede keuze van het artistieke festivalteam de sopraan Chiara Skerath in te zetten nadat de Amerikaanse sopraan Julia Bullock uitviel. Met haar natuurlijke acteervermogen en haar heldere, zuivere stem presenteert Skerath een overtuigende Mélisande. En zij doet niet onder voor Pélleas (Huw Montague Rendall) die met zijn baritonstem tot ver achter in de zaal goed verstaanbaar zijn aria’s laat horen. Spatzuiver en warm zingt hij zijn rol als bezorgde geliefde.
Een niveau dat je maar zelden ziet
En met het koor en orkest uit Lyon onder leiding van de Finse dirigent Susanna Mälkki is deze opera absoluut een hoogvlieger. Als publiek kan je je niet beter wensen. Ogen en oren kom je tekort op een fabelachtig hoog niveau dat je maar zelden ziet. Een aanrader dus aan alle! operahuizen deze voorstelling aan te kopen zodat een nog groter publiek kan genieten van deze actuele Pelléas en Mélisande.
Een voorstelling die onze ogen opent ons nog meer in te zetten gendergelijkheid te agenderen om verstikking, frustratie en schuldgevoel bij zeker vijftig procent van de mensheid te reduceren en te voorkomen.
Wanneer aan het eind van de voorstelling de backstage crew, inclusief alle technici, geluidsmensen, duwers en makers, de ruimtes, als hokjes, nadrukkelijk opzij schuift en zich vrolijk presenteert aan het publiek, is dat geniale beeldspraak voor deze productie die toont dat tot in de kleinste details divers en inclusief is vormgegeven.
- Susanna Mälkki: dirigent
- Katie Mitchell: regisseur
- Huw Montague Rendall: Pelléas
- Chiara Skerath: Mélisande
En verder: https://festival-aix.com/programmation/opera/pelleas-et-melisande-0